Huurwoningen in de vrije sector zijn voor veel mensen onbetaalbaar. De enorme stijging van de huizenprijzen zorgt ervoor dat veel gezinnen kansloos zijn op de ‘woningmarkt’. Het aantal dakloze mensen is in tien jaar tijd verdubbeld. In het hele land is een tekort aan woningen voor ouderen die niet meer volledig zelfstandig kunnen of willen wonen, maar nog niet in aanmerking komen voor een verzorgingstehuis. Het is duidelijk: GroenLinks gaat veel meer woningen bouwen.
Maar meer bouwen alléén is niet voldoende. Het gaat ook om betaalbaar bouwen, voor die mensen voor wie de tekorten het grootst zijn. GroenLinks stuurt daarom actief op de bouw van sociale huur- en sociale koopwoningen voor starters en eenpersoonshuishoudens. Daarnaast is er nu in veel gemeenten een mismatch tussen vraag en aanbod: veel mensen wonen te klein of juist te groot. Daarom gaan we de huidige voorraad woningen veel creatiever en slimmer benutten, bijvoorbeeld via het splitsen van woningen en het aantrekkelijker maken van doorstroming. Ook leggen we de rode loper uit voor iedereen met alternatieve woonidealen en creatieve oplossingen voor het tekort aan woningen, zoals coöperaties, woon-zorgclusters en woongroepen.
Wonen mag daarnaast niet langer een bron zijn van ongelijkheid en segregatie, maar moet juist bijdragen aan ontmoeting, begrip voor de ander en een meer rechtvaardige, solidaire samenleving. GroenLinks bouwt daarom aan mooie en gemengde wijken. Wijken die prettig leefbaar, veilig en goed bereikbaar zijn, met voldoende groen, speelruimte en voorzieningen. Wonen mag niemand uitsluiten en uitbuiten. Discriminatie bij het toewijzen van woningen is uit den boze. Iedereen moet in elke wijk of buurt veilig en prettig kunnen wonen.
Tot slot speelt wonen een belangrijke rol in de transitie naar een duurzame samenleving. Dat betekent dat het oplossen van het woningtekort niet zorgt voor hogere CO2-uitstoot en niet ten koste gaat van onze schaarse natuur. Slim bouwen doen we dan ook energieneutraal en zoveel mogelijk circulair en klimaat adaptief. De ruimte daarvoor zoeken we zoveel mogelijk binnen de huidige gebouwde omgeving. Hierdoor sparen we de groene ruimte en biodiversiteit, geven we de bestaande gebouwde omgeving een ‘boost’ en dragen we bij aan gezonde mobiliteit zoals wandelen, fietsen en openbaar vervoer.
Alle nieuwbouw bestaat uit een vast percentage sociale huurwoningen en een vast percentage woningen in het middensegment (koop en huur)
Met deze maatregel pakken we het grote tekort aan van betaalbare woningen voor mensen met een laag inkomen, starters en eenpersoonshuishoudens. Daarom pleiten we dat Nieuwbouw is een van de belangrijkste instrumenten waarmee onze gemeente de woningvoorraad kan beïnvloeden. Daarom pleit GroenLinks ervoor om bij nieuwbouw minimaal 35 procent sociale huurwoningen en 30 procent woningen in het middensegment te realiseren. Op deze manier breiden we het aantal woningen voor starters, studenten, senioren, minima en mensen met een middeninkomen – die laatste veelal werkzaam in de publieke sector, zoals verpleegkundigen, leerkrachten, agenten – fors uit en komt de woningvoorraad in onze gemeente beter in balans.
Woningen zijn geen handelswaar. Daarom voeren we een zelfbewoningsplicht en een anti-speculatiebeding in voor nieuwe koopwoningen
Eén van de oorzaken van de alsmaar stijgende huurprijzen in met name Drachten is het grootschalig opkopen door beleggers van woningen met als doel deze te verhuren. Daarom wil GroenLinks het niet langer toegestaan om nieuwbouwwoningen op te kopen voor verhuur, of om deze direct weer voor een hogere prijs door te verkopen (anti-speculatie).
We stellen een huurplafond en een maximale huurstijging in voor nieuwe huurwoningen in de vrije sector
Huurders in de vrije sector, waaronder veel mensen met een middeninkomen die werkzaam zijn in de publieke sector, zijn momenteel overgeleverd aan de grillen van de markt. Het staat verhuurders vrij om de prijzen elk jaar en ook nog bij de wisseling van huurders te verhogen. Voor nieuwe huurwoningen maximeren we dan ook de jaarlijkse huurstijging en de uiteindelijke huurprijs. Hiervoor gaan we in gesprek en maken we afspraken met institutionele beleggers en andere verhuurders. Zo houden we grip op de prijsstijging en maken we wonen voor meer mensen beter betaalbaar.
We investeren in mooiere, klimaat adaptieve en gemengde wijken
We gaan samen met bewoners, verenigingen en bedrijven aan de slag met het zo goed en groen mogelijk inrichten van hun directe omgeving. Ontstening is erg belangrijk in het kader van klimaatadaptatie. In onze gemeente zijn op initiatief van GroenLinks al enkele Tiny Forests aangelegd. Natuurlijk kunnen inwoners in het kader van Operatie Steenbreek ook hun steentje bijdragen door de eigen tuin te vergroenen. Maar hoe mooi zou het zijn wanneer openbaar groen samen met of door bewoners wordt aangelegd en onderhouden. GroenLinks wil dat in elke wijk of buurt mensen van verschillende inkomensgroepen elkaar spontaan kunnen ontmoeten. Dat betekent dat we bijvoorbeeld op sommige plekken sociale huurwoningen toevoegen en buurten met veel huurwoningen meer vrije sector huurwoningen realiseren.
We willen letterlijk en figuurlijk ruimte bieden aan alternatieve vormen van duurzaam bouwen!
GroenLinks maakt zich hard voor meer flexibiliteit en ruimte binnen de huidige bestemmingsplannen voor alternatieve duurzame woonvormen. Om zo ruimte te kunnen bieden voor bijvoorbeeld Tiny houses. Nu zijn bestemmingsplannen vaak belemmerend. GroenLinks Smallingerland wil ontheffing van bestemmingplannen, eventueel tijdelijk, om ruimte te bieden aan creatieve vormen van duurzaam wonen. Hiermee slaan we twee vliegen in één klap: we verminderen CO2-uitstoot èn we pakken het woningentekort efficiënt aan.
Om de woningnood op korte termijn te verlichten, zorgen we voor tijdelijke woningen
Het tekort aan woningen is dusdanig urgent dat we niet kunnen wachten tot de nieuwbouw van met name sociale huurwoningen van de grond is gekomen. Daarom stimuleren en faciliteren we de bouw van flexibele woningen voor de groepen waarbinnen de nood het hoogst is: studenten, dakloze mensen. statushouders en arbeidsmigranten. Maar ook voor woonstarters kunnen flexibele woningen een tijdelijke oplossing bieden. De gemeente kan opdracht geven voor de bouw van flexwoningen op eigen grond, of de bouw hiervan faciliteren op particuliere grond.
We stimuleren het omvormen van leegstaande bedrijfs- en kantoorpanden tot woningen
In 2019 stond meer dan 6 procent van alle kantoren en winkels in Nederland leeg, waarvan twee derde al meer dan een jaar. Leegstand leidt tot ergernis, verpaupering en vandalisme, en dergelijke panden bieden een uitgelezen kans om binnen de bebouwde omgeving nieuwe woningen te realiseren.
We willen een schone en gezonde leefomgeving met meer aandacht voor luchtkwaliteit
De luchtkwaliteit in Smallingerland verschilt per buurt of wijk. Naast de industrie zorgt het stoken van hout voor veel overlast. Volgens Milieu Centraal heeft ongeveer 1 op de 3 Nederlands wel eens last van de open haard, houtkachel, barbecue of vuurkorf van de buren. Voor sommigen is de geur gewoon onprettig, voor anderen moeten de ramen en roosters zelfs gesloten worden omdat men gevoelige luchtwegen heeft. Mensen met COPD, astma en bronchitis hebben veel last van rook. Soms kan met een goed gesprek en simpele maatregelen de overlast beperkt blijven. Vooral verkeerd stoken geeft extra overlast. Daarom wil GroenLinks dat onze gemeente duidelijke regels omtrent het stoken van hout opstelt en dat “onruststokers” actief benaderd worden en samen met de bewoners naar oplossingen wordt gezocht.
We maken het voor ouderen aantrekkelijker om door te stromen naar een beter passende woning in de eigen buurt
Sinds het sluiten van de verzorgingstehuizen vanaf 2015 hebben de meeste ouderen slechts twee opties: thuis blijven wonen of naar een verpleeghuis. Hierdoor blijven ouderen vaak langer dan zij willen en langer dan verantwoord is, in hun huidige woning wonen. Deze is vaak te groot en onvoldoende toegerust op eventuele zorgbehoeften. De wachtlijsten in verpleeghuizen zijn bovendien fors gegroeid. Door het voor ouderen aantrekkelijker te maken om door te stromen naar een appartement (eventueel aangepast op zorgbehoefte) krijgen meer ouderen een woning die bij hun situatie past én komt er meer woonruimte beschikbaar voor starters.
We leggen de rode loper uit voor alternatieve woonvormen zoals coöperaties, woon-zorgclusters en woongroepen
Nieuwe woonvormen kunnen kansen bieden aan tal van doelgroepen om te wonen en te leven op een manier die bij hen past. Het kan gaan om woonvormen waarin ‘leunende’ en ‘steunende’ bewoners samenwonen, voorzieningen delen en gezamenlijk het beheer voeren van het woonproject, bijvoorbeeld mensen die uitstromen uit de maatschappelijke opvang of beschermd wonen, jonge statushouders, ouderen met of zonder zorgvraag en gemotiveerde bewoners die worden geselecteerd op basis van hun motivatie om bij te dragen aan de buurt en de buren. Hetzelfde geldt voor alternatieve eigendomsvormen zoals wooncoöperaties. Deze geven mensen meer zeggenschap over hun woonsituatie en kunnen een antwoord vormen op het tekort aan woningen voor bepaalde groepen, zoals starters.
We zetten bij nieuwbouw in op bereikbaarheid met het openbaar vervoer en de fiets en verlagen de parkeernormen
Steeds meer mensen kiezen voor de fiets, het openbaar vervoer en een deelauto in plaats van een eigen auto. Dat heeft gevolgen voor de bouw van nieuwe woningen: niet ieder huis heeft een parkeerplaats voor de deur nodig. De inzet op bouwen binnen de gebouwde omgeving zal het autogebruik en -bezit verder verminderen. In plaats van ‘iedereen een of twee auto’s voor de deur’ wordt goede, duurzame bereikbaarheid de norm. Op die manier dalen de kosten voor ontwikkelaars: ze hoeven minder te investeren in veelal onrendabele (ondergrondse) parkeergarages, waardoor het aantrekkelijker wordt om woningen te bouwen. Dat betekent meer ruimte voor mensen, minder ruimte voor auto’s.
We bouwen binnen de grenzen van de huidige bebouwing
Bouwen binnen de grenzen van de huidige bebouwing heeft vele voordelen boven ‘bouwen in het weiland’. Groene ruimte en biodiversiteit blijven in tact en er is geen extra infrastructuur nodig voor (openbaar) vervoer en elektriciteit. Ook leidt zogeheten ‘inbreiding’ tot minder extra autoverkeer: voorzieningen, sport en werk zijn over het algemeen via openbaar vervoer of de fiets bereikbaar. Bovendien voegen we door inbreiding iets toe aan de huidige bebouwing, die aantrekkelijker wordt dankzij herstructurering en nieuwbouw. Openbaar vervoer en bestaande voorzieningen worden beter benut, en het draagvlak voor het ontwikkelen en verbeteren ervan groeit. In de dorpen rondom Drachten kan het zelfs helpen om winkels, scholen en sportclubs in stand te houden. Daar zoeken we creatief naar andere oplossingen voor inbreiding, bijvoorbeeld door het verlenen van toestemming voor kleinschalige bouw op boerenerven. Van trapveldjes en parken blijven we overigens af.
Dakloze mensen krijgen een dak boven hun hoofd en structureel hulp bij het aanpakken van de andere problemen. Dakloosheid wordt de verantwoordelijkheid van de wethouder Wonen
In Nederland steeg het aantal mensen zonder vaste woon- of verblijfsplaats van bijna 18.000 in 2009 naar bijna 40.000 in 2018. Ook in Smallingerland slapen mensen op straat! Dakloosheid wordt nu meestal gezien als een gezondheidsprobleem, en de woning is vaak het sluitstuk van een ggz-traject en schuldsanering. Wij draaien het om: dakloosheid is een woonprobleem en een dak boven het hoofd is essentieel voor herstel. Een dak boven het hoofd wordt gecombineerd met een intensief zorgtraject dat de overige problemen aanpakt, bijvoorbeeld volgens de aanpak van Housing First. Een dergelijk programma heeft er in Finland voor gezorgd dat het aantal dakloze mensen sinds de start in 2008 met 35 procent is gedaald, terwijl in vrijwel alle Europese landen dit aantal groeide
We pakken het uitbuiten van huurders aan
GroenLinks wil dat voor het verhuren van een woning of kamer een verhuurdersvergunning verplicht wordt. Wie huurders uitbuit, niet zorgt voor fatsoenlijke woonomstandigheden of discrimineert bij het toelaten van huurders, verliest wat GroenLinks betreft zijn of haar vergunning. Met dit voorstel kunnen we een einde maken aan wantoestanden op de vrije markt voor kamer- en appartementenverhuur. Het gaat dan om exorbitant hoge huren, zonder toestemming de woonruimte betreden door de huurbaas, achterstallig onderhoud of discriminatie bij het toewijzen van een woning.
Nieuwe bedrijven én bedrijven die hun erfpacht willen verlengen moeten aan duurzaamheidseisen voldoen. Zo wordt Smallingerland dé hub voor duurzame ondernemers
In Nederland gebruiken bedrijventerreinen en werklocaties aanzienlijk meer energie dan huishoudens. Door in te zetten op de verduurzaming van bedrijventerreinen kan een belangrijke eerste stap worden gezet in het realiseren van de klimaatdoelen voor de gebouwde omgeving.
Smallingerland wordt aanjager van duurzame startups en sociaal ondernemers die werken aan innovatieve, creatieve oplossingen voor duurzaamheidsvraagstukken
Sociaal ondernemers krijgen een werkplek en de ruimte om creatieve en innovatieve oplossingen voor duurzaamheidsvraagstukken in onze gemeente te testen. Ondersteuning kan bestaan uit zaken als goedkope bedrijfsruimte, een trainingsprogramma en het stimuleren van samenwerking en kennisdeling.
Met winkeliersverenigingen en de lokale afdeling van Koninklijke Horeca Nederland maken we duidelijke afspraken over afvalscheiding, duurzame logistiek en maatregelen om energieverspilling (terrasverwarming, open winkelpuien) tegen te gaan
GroenLinks wil dat de gemeente concrete afspraken maakt met de horecaondernemers in Smallingerland. Afspraken die ervoor zorgen dat het energieverbruik wordt ingeperkt. Dus overal LEDverlichting, bij lage temperaturen staan de deuren niet onnodig open en wordt terrasverwarming in de ban gedaan.
We bouwen circulair
Circulariteit – waarbij kringlopen zich sluiten en afval een grondstof is – wordt een vast criterium bij gronduitgifte, aanbestedingen en vergunningen. Binnen de toekomstige Omgevingswet stellen we scherpere eisen aan de milieuprestaties van nieuwbouw.
We streven ernaar dat ieder dak groen wordt, vol ligt met zonnepanelen of op een andere manier goed gebruikt wordt
GroenLinks wil dat de gemeente inwoners stimuleert om hun daken te transformeren door subsidies voor groene daken of zonnepanelen. Voor ontwikkelaars die bouwprojecten willen aangaan in onze gemeente geldt het ‘ja, tenzij’-principe: zij moeten aangeven waarom er géén groen daken of andere klimaat-adaptieve maatregelen mogelijk zijn, in plaats van andersom. Daarom verplichten we dubbel gebruik van daken op alle daken die van de gemeente zijn of waar de gemeente aan meebetaalt. Dubbel gebruik betekent dat een dak niet alleen als dak gebruikt wordt, maar ook een tweede functie heeft. Dit kunnen klimaatadaptieve maatregelen zijn, zoals groene daken, zonnepanelen, maar ook het gebruik van een plat dak als terras (dubbel ruimtegebruik) valt hieronder.
We geven fietsers, voetgangers en groen de ruimte!
We veranderen onze openbare ruimte in zones met groene ruimte, schone lucht en ruimte voor fietsers en voetgangers. In deze autoluwe gebieden staat recreatie, ontmoeting, spelen, sport en ontspanning centraal.
We investeren in de fietsinfrastructuur
GroenLinks wil fietsen aantrekkelijker waardoor onze inwoners vaker hun vervuilende auto staan. Er komen snelfietspaden die alle wijken en dorpskernen met de belangrijkste voorzieningen verbindt.
Iedereen moet toegang hebben tot duurzaam vervoer, ook wie weinig te besteden heeft. Daarom voeren we een goedkoop busabonnement voor minima in
Hoewel de gemeente weinig te zeggen heeft over het openbaar vervoer, is de toegang tot openbaar vervoer een belangrijke factor in de transitie naar duurzame mobiliteit. Voor sommigen is het openbaar vervoer echter erg duur. Daarom pleit GroenLinks voor een goedkoop busabonnement voor minima.
In het centrum van Drachten stellen we een milieuzone in. In wijken kiezen inwoners zelf voor een autovrije- of een milieuzone. We stimuleren de overgang naar schoner vervoer
Milieuzones zijn in Smallingerland nog niet ingevoerd, maar kunnen een boel schelen qua uitstoot en bevorderen de omslag naar duurzame mobiliteit. Daarnaast wil GroenLinks samen met de ondernemers in het centrum van Drachten ervoor zorgen dat de Kaden een levendig uitgaansgebied wordt met meer plek voor voetgangers en fietser en minder ruimte voor het autoverkeer.